Kararı değerlendiren Çavuşoğlu, Bakanlar Komitesi'nin Yunanistan devletinden İskeçe Türk Birliği, Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği ve Meriç İli Azınlık Gençleri Derneği kararlarının uygulanmasında ivedilik sağlanmasını istediğini vurguladı.

İlker Çavuşoğlu, Bakanlar Komitesi'nin kararıyla yerel mahkemelerin AİHM içtihadının bu mahkemeler için bağlayıcılık arz etmediği görüşünün doğru olmadığı ve mevzuat yorumunun AİHM'in içtihadına uygun şekilde yapılması gerektiğinin belirtildiğini kaydetti. Çavuşoğlu, söz konusu kararda Meriç Azınlık Gençleri Derneği ve Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği davalarında Yargıtay nezdinde yapılan son temyiz başvurularının duruşma tarihinin öne alınmasının talep edildiğini de ifade etti.

Avukat Çavuşoğlu, "Yunanistan'ın, Batı Trakya Türk Azınlığı'nı ilgilendiren bu kararları, sonunda uygulamak zorunda kalacağı kanaatindeyim." diye konuştu.

İlker Çavuşoğlu'nun sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

GÜNDEM: Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, geçtiğimiz günlerde Batı Trakya Türk Azınlık derneklerinin AİHM'deki davalarıyla ilgili olarak Yunanistan'ı uyaran bir kararı kabul etti. Bu kararı değerlendirir misiniz?

İlker ÇAVUŞOÄžLU: Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 11 Mart 2021 tarihinde yayımladığı kararıyla, Bekir Usta ve Diğerleri davalar grubu olarak bilinen İskeçe Türk Birliği, Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği ve Meriç İli Azınlık Gençleri Derneği davaları hakkında, geçmişteki denetlemelerde de kabul ettiklerinden çok farklı şeyler kabul etmemiştir. Bakanlar Komitesinin bu kararı, icra takibi görevleri içerisinde, ihlal kararlarının uygulamasında eksiklik tespit ettiği durumlarda ele aldığı, kademeli eleştiri ve tepkilerinden bir tanesidir. Aynı tutumu, Batı Trakya Türk Azınlığı'nı ilgilendiren kararların zamanlıca uygulanmamasından dolayı Yunanistan'a karşı da sergilemektedir. Ancak, Bakanlar Komitesinin AİHM kararlarının uygulanmasına yönelik teşvik kararları önemli de olsa, çoğu zaman manevi değer yaratmakla sınırlıdır. Buna rağmen, Bakanlar Komitesi'nin Azınlık dernekleriyle ilgili kararının hukuki açıdan olumlu olarak nitelendirebileceğimiz yanları vardır; birincisi, icra sorununun yerel mahkemelerin AİHM içtihadının kendileri için bağlayıcılık arzetmediği görüşünün doğru olmadığı ve mevzuat yorumunun AİHM'in içtihadına uygun şekilde yapılması gerektiğinin belirtilmesidir. İkincisi, Bekir Usta ve Emin (Meriç Azınlık Gençleri Derneği ve Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği) davalarında Yargıtay nezdinde yapılan son temyiz başvurularının duruşma tarihinin öne alınması istemidir. Üçüncüsü de, Haziran ayına kadar somut bir ilerlemenin kaydedilmediği durumunda, Bakanlar Komitesinin geçici bir karar (interim resolution) yayınlamaya hazırlanmasıdır. Böylece, ülkemiz Yunanistan'ın, AİHS'in 46. maddesinden kaynaklanan uygulama zorunluluğu bir kez daha tescil edilmiştir.

"YUNANİSTAN'IN BATI TRAKYA TÜRKLERİNİ İLGİLENDİREN BU KARARLARI UYGULAMAK ZORUNDA KALACAÄžI KANAATİNDEYİM"

GÜNDEM: Bakanlar Komitesi, Yunanistan'dan Haziran ayına kadar somut bir adım atmasını istedi. Bunun anlamı ve önemi nedir?

İlker ÇAVUŞOÄžLU: Bakanlar Komitesi, Yunanistan Devletinden Bekir Usta ve Diğerleri davalar grubu kararlarının uygulanmasında ivedilik sağlanmasını istemiştir. Bu çerçevede, bir sonraki denetimin önümüzdeki Haziran ayında gerçekleşmesini kararlaştırmıştır. Bu süre içerisinde, ilgili kararları uygulama yolunda, somut adımların atılması çağrısında bulunmuştur. Aksi takdirde, geçici karar (interim resolution) yayımlanabileceği sinyalini vermiştir. Geçici kararlar, icra prosedürü çerçevesinde, AİHM kararlarını uygulamayan devletlere karşı, Bakanlar Komitesince kararların uygulanması için kullandığı bir baskı aracıdır. Bekir Usta, Emin ve İskeçe Türk Birliği kararlarının herhangi bir hükümet tarafından uygulanması zor olduğunu anlıyorum, çünkü, siyasi götürüsünün büyük olacağını tahmin ediyorum. Ancak, Avrupa Konseyinden ihraçla sonuçlanan icra prosedüründe, Yunanistan'ın, geç de olsa, Batı Trakya Türk Azınlığını ilgilendiren bu kararları, sonunda uygulamak zorunda kalacağı kanaatindeyim. Diğer yandan, hukukçu olarak endişelerim var, bunlar da, kararların uygulama derecesiyle ilgilidir; AİHS'ne göre, kararların uygulanması tam ve efektif olmalıdır. AİHM kararlarını uygulama zamanı geldiğinde ülkeler, bazen, bu ilkeye odaklı hareket etmeme arzusuna kapılabilirler. Azınlık konuları hassas ve muamelesi zor olsa da, tam ve efektif uygulama yolunda Yunanistan'ın da dahil olduğu ülkelerin, ilgili Azınlık ile katılımcı diyalog ortamı sağlayarak her nevi sorunları aşabileceklerini düşünüyorum.

GÜNDEM: Geçtiğimiz günlerde kabul edilen karar, Türk derneklerinin sürdürdüğü mücadeleyi ve bundan sonraki davaları etkiler mi? Etkilerse nasıl etkiler?

İlker ÇAVUŞOÄžLU: Bakanlar Komitesinin, Bekir Usta ve Diğerleri davalar grubu hakkında yayımladığı son metin, bahse konu davalar çerçevesinde AİHM tarafından verilen ihlal kararlarının icrasını etkiler. Bunun dışında, AİHM nezdinde yapılan her başvuru diğerlerinden bağımsızdır. Kimi zaman, bir takım davaların belirli detaylarının örtüşmesi durumunda (örneğin; davalı Devlet, davaya konu olan muamelenin, ihlali tespit edilen hak, vs), icra aşamasında takibin grup halinde yapılması mümkündür. Asıl olumlu etkiyi AİHM nezdinde kazanılan davalar yaratmaktadır, yani AİHM'in içtihadı. İhlal kararıyla sonuçlanan başvurular, gelecekte, aynı hakkın ihlalini iddia eden ve aynı veya benzer şartlara sahip olan başvurular için kuvvetli emsal teşkil etmektedir. Ayrıca, hak ihlali tespit edildiği takdirde, ilgili devletin aynı olumsuz muamelenin tekrarlanmaması için gerekli her tür tedbiri alması gerekmektedir. Bunların dışında, etki yaratmak için farklı çabalara da ihtiyaç vardır, bunlardan biri de farkındalık yaratmaktır. Amacımız, AİHM'nin içtihadının ideallerinden olan, hoşgörülü, katılımcı ve çoğunlukçu demokratik topluma erişmek ise, ülke genelinde, yürütmeden adalete, idareden hak sahibi vatandaşlara kadar, insan hakları hakkında farkındalık yaratmaktır. Aynı şekilde, Azınlık toplumu da, sahip olduğu haklardan bilgilendirilmiş ve bunlardan faydalanmaya hazır olmalıdır.